फिजिओथेरपी म्हणजे काय?
फिजिओथेरपी हे एक आरोग्यसेवेशी संबंधित क्षेत्र आहे. ज्यामध्ये शारीरिक कार्य आणि हालचालींशी संबंधित परिस्थितींचे मूल्यांकन करणे, निदान करणे आणि उपचार करणे समाविष्ट होते.
फिजिओथेरपिस्ट हे व्यक्तींना दुखापतींमधून बरे करण्यासाठी, हालचाल सुधारण्यासाठी, वेदना व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि एकूणच शारीरिक आरोग्य सुधारण्यासाठी विविध तंत्रे आणि व्यायाम पद्धती वापरतात.
फिजिओथेरपीचे प्रकार!
ऑर्थोपेडिक/मस्क्यूलोस्केलेटल फिजिओथेरपी(Orthopedic/ musculoskeletal physiotherapy):
या थेरपीमध्ये मानवी हाडे आणि स्नायू प्रणालीशी संबंधित आजारांवर उपचार केले जातात.
या थेरपीमध्ये स्नायू, अस्थिबंधन, हाडे, सांधे आणि कंभर बरोबर संरचित केली जाते. या फिजिओथेरपीचे मुख्य उद्दिष्ट वेदना कमी करणे, गतिशीलता वाढवणे आणि सांध्यांची दुखापत सुधारणे हे आहे.
कार्डिओपल्मोनरी फिजिओथेरपी (Cardiopulmonary physiotherapy):
या थेरपीमध्ये विशेषता ह्रदयाचा झटका आणि क्रॉनिक ऑब्स्ट्रक्टिव्ह पल्मोनरी डिसीज यांसारख्या कार्डिओपल्मोनरी विकारांनी ग्रस्त असलेल्या रुग्णांवर उपचार केले जातात.
फिजिओथेरपिस्ट कार्डियाक रिहॅबिलिटेशन सेंटर चालवतात आणि रूग्णांना विशिष्ट प्रकारचे व्यायाम आणि प्रतिकार प्रशिक्षण(Resistance training) तंत्रांबद्दल शिक्षित करतात जे त्यांना त्यांच्या जीवनाची एकूण गुणवत्ता सुधारण्यास मदत करू शकते.
बालरोग फिजिओथेरपी(Pediatric physiotherapy):
बाल फिजिओथेरपिस्ट तीव्र जखम, जन्माच्या वेळी उपस्थित असलेले दोष, शारीरिक वाढीमध्ये विलंब किंवा सेरेब्रल पाल्सी (एकूण हालचाल आणि समन्वय प्रतिबंधित करणारी स्थिती) सारखे काही अनुवांशिक दोष सुधारण्यात मदत करतात. फिजिओथेरपिस्ट मुलांमध्ये विविध उपचारात्मक व्यायाम वापरतात, ज्यामुळे प्रभावित भाग मजबूत होण्यास मदत होते त्यामुळे त्या भागांची अचूक आणि एकूण हालचाल सुधारते.
जेरियाट्रिक फिजिओथेरपी (Geriatric physiotherapy):
जेरियाट्रिक फिजिकल थेरपीमध्ये वृद्धांच्या समस्यांचे निराकरण केले जाते. वाढत्या वयात उद्भवणारे आजार जसे कि संधिवात, ऑस्टिओपोरोसिस, कर्करोग, अल्झायमर रोग, हिप आणि सांधे बदलणे, इत्यादी आजारात जेरियाट्रिक फिजिकल थेरपीचा फायदा होतो.फिजिओथेरपिस्ट वृद्ध लोकांची गतिशीलता आणि लवचिकता वाढविण्यासाठी शरीराच्या अनेक प्रणालींचा पूर्णपणे वापर करून शरीर सक्षम करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. एकंदरीत फिजिओथेरपिस्ट ,वृद्ध लोकांना आरामदायी आणि वेदनामुक्त आरोग्य जगण्यासाठी थेरपीद्वारे मदतीचा हात देतात.
फिजिओथेरपी का वापरली जाते?
फिजिओथेरपीचा वापर विविध कारणांसाठी केला जातो, ती कारणे आपण सविस्तरमध्ये पुढे पाहू.
क्रीडा कामगिरी वाढवणे: दुखापती टाळण्यासाठी, कामगिरी वाढवण्यासाठी आणि क्रीडा-संबंधित ताणांपासून बरे होण्यासाठी खेळाडू अनेकदा फिजिओथेरपीचा वापर करतात.
हालचाल सुधारणे: फिजिओथेरपिस्ट संयुक्त लवचिकता आणि एकूण गतिशीलता वाढविण्यासाठी कार्य करतात, जे हालचाल प्रतिबंध किंवा अपंग असलेल्या व्यक्तींसाठी महत्त्वपूर्ण आहेत.
दुखापतींना प्रतिबंध करणे: फिजिओथेरपीमध्ये योग्य व्यायाम आणि शिक्षणाद्वारे, शरीर यंत्रणा सुधारून जखमांना प्रतिबंध करण्यास मदत केली जाते.
दीर्घकालीन स्थितींचे व्यवस्थापन:
मधुमेह, हृदयविकार किंवा श्वासोच्छवासाच्या समस्या यांसारख्या दीर्घकालीन परिस्थितींचे व्यवस्थापन करण्यासाठी फिजिओथेरपी फायदेशीर ठरते.
वेदना व्यवस्थापन: फिजिओथेरपी शारीरिक अस्वस्थता ,संधिवात, स्नायू ताण, किंवा तीव्र वेदना यासारख्या परिस्थितींमुळे होणाऱ्या वेदनांचे निराकरण करते.
न्यूरोलॉजिकल रिहॅबिलिटेशन: फिजिओथेरपी स्ट्रोक, पार्किन्सन्स आजार किंवा मणक्याच्या दुखापतींसारख्या, न्यूरोलॉजिकल स्थिती असलेल्या व्यक्तींना त्यांची कार्यक्षमता पुन्हा प्राप्त करण्यास किंवा सुधारण्यास मदत करते.
श्वासोच्छवासाचे समर्थन: फिजिओथेरपिस्ट श्वासोच्छवासाच्या समस्या असलेल्या व्यक्तींना श्वासोच्छवासाचे व्यायाम, छातीची फिजिओथेरपी आणि संपूर्ण फिटनेस प्रोग्रामद्वारे त्यांच्या आरोग्यामध्ये सुधारणा आणण्यास मदत करतात.
शारीरिक समस्यांच्या विस्तृत श्रेणींचे निराकरण करून, संपूर्ण आरोग्य सुधारण्यासाठी फिजिओथेरपी फायदेशीर ठरते.